Cây Sâm vũ diệp: Loại sâm quý bổ máu của đồng bào Vùng Cao

Sâm vũ diệp hay còn được gọi là cây Tam thất Hoang là một trong những loại sâm quý của đồng bào Tây Bắc. Với thành phần chính là saponin triterpen và một số thành phần khác tương tự sâm Ngọc Linh, củ tam thất, loại Sâm vũ diệp này cũng có những tác dụng bổ máu, bồi bổ sinh lực và tăng cường tuổi thọ. Bài viết này Dược Phẩm Tâm An xin chia sẻ cho bạn về những công dụng và cách dùng của Sâm Vũ Diệp.

Tìm hiểu chung về Sâm Vũ Diệp

Tên Tiếng Việt: Sâm vũ diệp.
Tên khác: Tam thất hoang; Tam thất lá xẻ; Vũ diệp tam thất; hoàng liên thất, trúc tiết nhân sâm.
Tên khoa học: Panax bipinnatifidus Araliaceace.

Đặc điểm tự nhiên

Giống cây Sâm Vũ Điệp chính là loại cây thân thảo sống lâu năm. Những cây trưởng thành thường cao từ 0,3 ddeens0,5 mét. Sâm Vũ Điệp có phần lá mọc thành cụm có hình dạng lưỡi mác. Loại cây này có phần hoa mọc thành từng cụm ở ngọn thân và hoa có 5 cánh, 5 nhị và có màu trắng lục.

Khi Sâm Vũ Điệp nở hoa và có phần quả mọng màu đỏ hình cầu hơi dẹt ở đầu quả có chấm đen. Điểm độc đáo nhất chính là phần rễ củ của Sâm Vũ Điệp dài và hơi ngoằn nghèo bề mặt nhiều đốt và có vết sẹo do thân cây rụng để lại sẹo. Mùa ra hoa, quả khoảng tháng 7 đến tháng 9.

Thành phần hoá học

Thành phần của sâm vũ diệp gồm có: Saponin triterpen nhóm olean: Chikusetsusaponin IV, zingibrosid R1, ginseninosid R0, ginseninosid Re, ginseninosid Rg1, ginseninosid Rg2.

Phân bố, thu hái, chế biến

Loại Sâm vũ diệp này có được phân bố khá nhiều ở các vùng châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal và một vùng ở Việt Nam. Loại Sâm vũ diệp này ưa bóng và ưa ẩm, thường mọc ở nơi rừng ẩm thấp (vùng nhiệt đới ẩm núi cao).

Vào khoảng tháng 2 đến tháng 3, phần đầu mầm thân rễ phân nhánh ngang sát mặt đất sẽ mọc lên một số chồi. Chồi phát triển thành thân cành và ra lá trong khoảng 1 tháng. Đến tháng 4, mỗi thân mang lá sẽ cho cụm hoa mọc ở đầu cành. Khoảng tháng 4 đến tháng 6, cây cho ra quả. Sâm vũ diệp được thu hái rễ củ, rửa sạch và có thể dùng tươi hoặc khô.

Công dụng của cây sâm vũ diệp

Theo y học cổ truyền thì loại Sâm Vũ Diệp chinh là vị thuốc quý được truyền lại từ nhiều đời nay. Sâm Vũ Diệp có vị đắng, ngọt và tính ấm. Loại cây này có công dụng bồi bổ máu, đả thông kinh lạc và tán ứ. Sâm Vũ có tác dụng tư bổ cường tráng, tiêu viêm giảm đau, khử ứ sinh tân, chỉ huyết.

Tại Trung Quốc thì Sâm Vũ Diệp được dùng để chữa các bệnh lao, thổ huyết và cầm máu khi chảy máu cam hoặc khi bị thương khi chảy máu.

Hoạt chất có trong Sâm Vũ Diệp có thể giúp đảo ngược quá trình lão hóa thông qua ức chế con đường P16Ink4a/Rb và p19ArfMdm2/p53/p21Cip1/Waf1.

Một số tác dụng khác

Ngoài ra, sâm vũ diệp còn có tác dụng khác như:

Ổn định đường huyết.
Chống oxy hóa.
Bổ máu, tăng cường lưu thông máu, tăng tuần hoàn máu não.
Thải độc gan.
Tăng cường sức khỏe.
Chữa suy nhược cơ thể.
Tăng cường trí nhớ.
Bổ não.

Theo y học hiện đại thì hoạt chất từ cây Sâm Vũ Diệp có những tác dụng như sau:

Kích thích tình dục, tác dụng hướng sinh dục

Thí nghiệm trên động vật cho thấy sâm vũ diệp có tác dụng động dục (kích thích sinh dục) ở chuột.

Tác động lên hệ thần kinh trung ương

Sâm vũ diệp có tác dụng an thần, gây ngủ ở chuột thí nghiệm.

Tác dụng tán huyết

Sâm Vũ Diệp được nghiên cứu có tác dụng tán huyết. Với nhiều thử nghiệm bằng phương pháp dùng máu bò đã loại fibrin, sâm vũ diệp có chỉ số tán huyết là khoảng 40 đến 50, còn tam thất có tác dụng tán huyết là 20.

Cách sử dụng Sâm vũ diệp

Liều dùng

Hiện nay cây Sâm Vũ Diệp thường được sử dụng nhiều nhất là phần rễ củ. Chúng được sử dụng để càm máu các vết thương và xuất huyết. Hoạt tính như Tam thất giúp bồi bổ những người bị thiếu máu và xanh xao gầy còm nhất là với những chị em phụ nữ sau khi sinh đẻ. Chúng còn có tác dụng kíc thích sinh dục và điều trị các bệnh vô sinh.

Liều dùng 4 – 8 g thuốc bột hoặc rượu thuốc.

Ở Vân Nam (Trung Quốc) người ta dùng rễ củ chữa thổ huyết, chảy máu mũi, đòn ngã tổn thương, thương tổn bên trong gây đau lưng.

Lưu ý khi sử dụng

Không nên sử dụng trên bệnh nhân huyết hư, nội hàn, tiêu chảy…

Tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ nếu:

Có thai hoặc cho con bú, bạn chỉ nên dùng thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ. Dị ứng với bất kỳ chất nào của cây Tam thất hoang hoặc các loại thuốc, thảo mộc khác.

Lưu ý khi sử dụng

Với những người có căn bệnh như nội hàn, tiêu chảy hay bệnh nhân huyết hư không nên sử dụng Sâm Vũ Diệp. Với những người đang cho con bú thì bạn nên sử dụng thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ. Đang điều trị bệnh tật, rối loạn hoặc tình trạng bệnh nào khác. Bị dị ứng với bất kỳ yếu tố nào như: thực phẩm, thuốc nhuộm, chất bảo quản hay lông động vật…

Một số bài thuốc từ Sâm vũ diệp

Sâm Vũ Diệp hay Tam thất hoang được sử dụng làm nhiều bài thuốc điều trị bệnh yếu sinh lý giúp tăng cường sinh lực và bồi bổ cơ thể. Bạn có thể ngâm chúng thành rượu uống với việc đổ ngập rượu theo tỷ lệ 100 gram sâm ngâm trong 2-3 lít rượu từ 50 độ trở lên. Sau khi ngâm trong 3 tháng thì có thể bỏ ra dùng dần.

Trà sâm vũ diệp

Dùng Tam thất hoang pha trà: Hãm 5 phút sử dụng 1 – 2 gram sâm vũ diệp cho vào cốc nước sôi là có thể uống. Trà ngâm có thể uống vài lần, có thể ăn luôn xác. Sử dụng trà thường xuyên giúp chống stress, bồi bổ cơ thể và cải thiện sức khỏe.

Ngâm sâm vũ diệp

Việc ngâm Sâm Vũ Diệp này có thể giúp cải thiện được tình trạng sức khỏe gầy yếu. Thái một lát mỏng rễ củ và ngậm trong miệng. Thực hiện đều đặn mỗi ngày để nhận được hiệu quả tối ưu.

Dùng sâm vũ diệp tẩm mật ong. Sử dụng Sâm Vũ Diệp rửa sạch thái lát mỏng cho vào lọ thủy tinh và đổ ngập mật ong vào đậy nắp kín tránh ánh sáng. Bạn có thể sử dụng sau 1 tháng ngâm tẩm. Mỗi ngày ngậm từ 3-5 lát sẽ giúp tưng cường sức khỏe tốt.

Có thể thấy được Sâm Vũ Diệp là một vị sâm quý có hàm lượng dược tính tương đương với Sâm Ngọc Linh. Y vọng với những chia sẻ của chúng tôi về Sâm Vũ Diệp có thể cho bạn thêm được những thông tin thú vị và hữu ích về những tác dụng tuyệt vời của loại dược liệu này.